CONTO DA ISTORIA DE CANDO O DEMO APARECEU EN BAIONA, NAMORADO DUNHA RAPAZA.

O DEMO EN BAIONA

Conta miña nai, que naceu na lonxana terra de Marruecos, e se criou na cidade lonxana de Sevilla, que sendo persoa foránea, unhas das cousas que mais lle chamaron a atención ó chegar a Galicia foron os contos e as lendas. Especialemente aqueles que contan os mais vellos e que sempre comezan coa expresión “nos tempos nos que o Demo andaba solto”.

Dende logo, hay unha longa tradición dise tipo de lendas, onde un demo ou deaño moi humano dá en enredar moi ocorridas falcatruadas, amolando ós veciños dunha paraxe. Iste tipo de historias, coma poiden comprobar na miña experiencia vital, está moi presente en tódala tradición galega, dende A Gudiña ate A Coruña, dende O Rosal ate A Fonsagrada.

Pero eu sempre crin en lendas e istorias míticas coma se contos de nenos se tratase, ate que me pasou o que me pasou. Agora xa non conto que o Demo andivera solto fai moreas de tempo, senón que teño en conta que pode que esté presente no noso día a día.

Contan que en Baiona, hai moito tempo, era común a presenza do Príncipe das Tebras na comarca, xa logo que se encaprichou nunha das mozas de A Percibilleira, un dos barrios tradicionalmente mariñeiros de Baiona, xunto a anterga explanada de Os Tendais, onde as mulleres tendían tanto as roupas coma as redes de pesca dos homes ó calor do sol, para que secaran, sobre a herba e os arbustos.

A rapaza chamábase María e era filla de Xan do Castro, coñecido e temido polo seu carácter seco e duro, ferreiro nado  en Castro de Rei, que casara cunha moza da comarca, e montara unha ferreiría propia, preto da Capela de Santa Liberata. María a do Castro, coma era coñecida, era unha rapaza fermosa e vibrante, de soriso inesgotable e ollos brillantes e ledos. Tiña unha caraterística que a facía moi destacada, o seu cabelo roxo coma o lume, pero sendo o seu pai de fóra dérase como algo mais normal, aínda que daquela se consideraba ós de pelo vermello coma xente cun meigallo, desdecidos de Deus, ou que traugían mala sorte.

O meu padriño Fermín o do Porto sempre me dixo “Afástate das pelirroxas, que sempre traen mala sorte” e aínda que hoxe os tempos son modernos e sobreséense istes agoiros vacuos, o certo é que nunca bo fario me trouxeron as mulleres con ese ton de pelo.

De todas formas, o caso de María a do Castro tiña que ser un caso particular, cunha face chea de pecas pero con fermosura de rostro e de corpo, que nos tempos corridos mantivo a lembranza. Era a tal moza louzana e festeira, que acudía a toda festa que na rexións e celebráranse, bailando todo o tempo.

Daquelas as festas e verbenas eran cousa seria, que cada unha delas atraía á xente de tódalas vilas e aldeas do redor. Xuntábanse as familias nas casas de curmáns e amigos a cenar, e posteriormente, ó redor dunha grande fogueira que sempre presidía a festa, bailábanse e cantábanse as cancións que unha orquestra, mais ou menos modesta segundo as posibilidades da Comisión de festas, facía sonar nun pequeno escenario.

Naqueles tempos xa comenzaran a sonar con forza ritmos tropicais coma bachatas ou cumbias, postas de moda polos indianos, emigrantes que retornaban de países coma Argentina, México ou Venezuela, con cartos dabondo para financiar as festas, e que por tanto soían ter grande influenza na elección dos repertorios.

Unha das festas mais sonadas para a xuventude soía ser as festas da Virxe de Cela, en Baredo, onde as vixiantes da moral non soían presentarse, e os bailes se permitían mais laxos, ate o “agarrado”, pecaminoso segundo os máis conservadores da época. Naquel tempo, existía un grupo de mulleres beatas e miseiras que, prebendadas polo Arcipreste de Baiona, adicábanse a vixiar os lugares públicos para evitar daños á moral cristiana.

Hoxe parécenos cousa de risa, pero daquelas un bico en público, un bañador algo mais escotado, ou un baile de paso-doble agarrado á parexa podía significar a denuncia de “la moral” coma se lles coñecía a aquelas mulleronas que, pasada a anotación á Guardia Municipal, supuña multas de ata tres pesetas, un bo pellizco da época.

Por iso, aqueles que querían tomar o sol algo mais desprovistos de roupa (xa que os traxes de baño unisex moralmente aceptables da época o eran de tirantes, non permitindo ver o nacemento dos brazos, e que coberturaban totalmente o corpo ate os nocellos) ou ir coma moza para tentar actitudes mais agarimosas, fuxían para as rochas de difícil acceso e complexa visibilidade ó redor do castelo. Curiosamente, hoxe mantense isa costume e aínda que moito mais relaxados de moral e costumes, os nudistas e bañistas top less acostuman a tomar os seus baños de sol na mesma zona da costa baionesa, asi coma os namoriscados que buscan intimidade.

O caso é que daquelas, un baile sen presenza de “La Moral” era un acontecemento para os mozos que podían bailar sen amonestacións e controles, falar sen cortapisas cos amigos do sexo contrario sen “carabinas” e mesmo permitíase, ás escondidas do ollar público, roubar algún que outro bico a algunha rapaza que a un lle gostase.

Tendo isa sona das festas, que ate rapazada de Vigo e de A Guardia tomaba o ómnibus de liña para participar nelas, non sendo extrano que se falase que o Demo  se presentase nelas. E era verdade, mais non era o motivo as relaxadas costumes da festividade da Virxe da Cela de Baredo.

A causa real era que o Demo dera en encapricharse da rapaza que falamos antes, María a do Castro. Contaban que o Demo, en forma de raposa vermella, escapárase dos nenos que, en noiteboa, tentaban, coma era tradición nalgunhas partes do monte, capturar ó Demo con trampas cebadas dos froitos chamados érvedos, que polo seu contido etílico embriagan a quen os come. Os rapaces das vilas tentaban capturar ó demo con eles, e aquel ano case pillan a unha raposa roxa, que fuxiu ó ver á rapazada que se lle botaba enriba, pero que quedou fitando á unha rapaciña peliroxa e bonita que no grupo estaba.

Aquel día quedara no olvido de todos menos do demo, xa que logo dende aquel día quedara encaprichado daquela nena, que fóra converténdose nunha rapaciña xeitosa e riseira, cun rostro e cun corpo xeitosos e que tiña ó Demo pendente dela.

Ría sempre María a do castro dos seus pretendentes, xa que logo se presentaba en tódalas festas, e nunca dicía que non á  un baile, pero sempre mantendo a presencia de ánimo para afastar ós mais apalpadores, non parando quieta nen un instante dende o primeiro pasodoble ate a derradeira cumbia. Cando tanto maiores coma namoriscados lle preguntaban con quén bailaba tanto, os fitaba con ollos riseiros e brillantes e por costume tiña contestar “estiven a bailar co demo!”, sen conestar ren.

Aquel ano non era especial, e María non parara nen un segundo de bailar con éste e con aquel, ate que un dos seus namoriscados, Victor, que era tamén da Percibilleira, lle preguntou con quen ía bailar mais aquela noite, celoso do seu resto de parexas de baile. Solta xa do da percibilleira, e cando aínda non rematara de soltar a súa frase, contan que o Demo se presentou diante deles, co seu aspecto de gala: cornos, tridente e aroma a azufre, e logo lle espetou á rapaza “pois bailemos logo toda a noite, se me reclamas”.

A María a do Castro e Víctor, horripilados, fuxiron a fume de carozo mentres que o Demo quedaba doído da súa namoriscada, xa que fuxía del.

Coma todo o mundo sabe, o demo éche ben rencoroso, e non olvidou a afrenta. Buscaba sempre a María para facerlle algún mal, pero a súa nai foi comentarlle o caso ó cura e iste lle indicou que debía estar tres anos bañándose somentes en auga bendecida, cun crucifixo pendurado permanentemente do pescozo, e sempre limpa de pecado. En tres anos, o Demo tería que olvidarse da súa venganza pero ay! se non cumprían o mandado!

Así que a súa nai converteuse na sombra de María, que mudara os seus costumes festeiros por misa cada tres días, e os bailes e vestidos ledos por outros moito mais modestos, acorde co rosario que levaba sempre pendurado do colo. Pasaba un ano e outro mais e o Demo rabiaba xa logo que lle pasaba o tempo sen que poidera devolverlle o feo á rapaza.

Estaban un día a filla e mais a nai recollendo fachos de leña para a cheminea, cando a María se lle desatou un cordón da bota. A nai xa estaba molesta con ela pola súa lentitude e preguicería, xa que a xoven rapaza paraba a cada intre a mirar a frores, a escoitar ós paxaros, e mil e unhas cousas que chamaban a súa atención.

“Irías mais rápiso de fóras unha pedra”, díxolle a nai mentres miraba para as pedras de Bouzas Trigas, que lles quedaban algo embaixo de onde se atopaban. Naquel intre, e a vista da súa nai, decatouse de que o rosario de María descolgábaselle do pescozo, caendo ó chan. E sen pasar nen un segundo, María convertíase en pedra, mentres unha risotada que proviña do interior da terra se escoitaba.

Tal foi a vinganza do Demo sobre a malpocada María a do Castro, convertida en pedra por rexeitar bailar con ela, e aínda pódese subir por Bouzas Trigas, vindo de A Percibilleira, e contemplar ó carón do camiño unha pedra semellante a unha muller agachada, que é o que perdura da pobre rapaza peliroxa.

Tal ía cavilando eu, naquela historia do demo, cando pasando polo mesmo lugar, fitei un raposo vermello mirando para a rocha que contan que foi aquela rapaza, chorando cun son tan humano que estremecía. E que, ó sentirse observado, mudou o seu aspecto a un cabalo coma os que por aló moitos se ven, libres de curro en curro, e marchou a galope do meu fitar.

Eu me voltei raudo á miña casa, e non tiven interese algún en voltar polo lugar, xa que fillo dunha foránea e descrído disas historias, mais vale prevenir que lamentar, ou coma polo mundo enteiro se di:

“Exisitir non existen, pero habelas hailas”